Cezaevlerinde yeni tahliye sistemi, iyi hal değerlendirmesi

Ceza infaz kurumlarında tahliye, açığa ayrılma ve denetimli serbestliğe ayrılma yönetmeliği tamamen değişti. Yeni yönetmeliğe göre bu işlemler artık 5275 sayılı yasanın 89/3 maddesi ile görevlendirilen yeni kurul tarafından yürütülecek. Yeni sistemi artı ve eksileriyle derinden araştırdık.

YENİ İNFAZ DEĞERLENDİRME SİSTEMİ - Ceza infaz kurumlarında hükümlü ve tutukluların kuruma girişinden itibaren kurumdan tahliye olanlara kadar geçen süre zarfında hükümlü ve tutukluların topluma yeniden kazandırılmasında, gelişimin sağlanmasında, gruplandırma, sınıflandırma ve iyileştirme faaliyetleri adına karar verir.
5275 sayılı kanunun 89. Maddesinde artık iki tane idare ve gözlem kurulu bulunmaktadır.

Kurul: Ceza infaz kurumunun kurum müdürünün başkanlığında, iyileştirmeden sorumlu ikinci müdür, idare memuru, cezaevi tabibi, psikiyatrist, bir psikolog ve psiko-sosyal yardım servisinde görevli diğer unvandan bir personel, öğretmen, infaz ve koruma başmemuru ile kurum müdürü tarafından teknik personel arasından seçilen bir görevliden oluşur.

Özel Kurul (5275 sayılı kanunun 89/3.maddesi gereğince oluşturulan kurul): Ceza infaz kurumunun idari olarak bağlı bulunduğu Cumhuriyet Başsavcısı veya görevlendireceği Cumhuriyet Savcısı (Cezaevi Savcısı),  kurum müdürü, iyileştirmeden sorumlu ikinci müdür, idare memuru, cezaevi tabibi (şuan görevli bulunan aile hekimleri değil), psikiyatrist, bir psikolog ve psiko-sosyal yardım servisinde görevli diğer unvandan bir personel (Sosyal Çalışmacı), Öğretmen, Sorumlu infaz ve koruma başmemuru, İzleme Kurulu Üyesi, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı'ndan görevli birer uzman görev yapar.

MEVCUT KURULUN GÖREVLERİ NELER?

a) Hükümlülerin suç türlerini belirleyerek, durumlarına uygun kurumlara ayrılmalarını sağlamak ve bunlara uygun olacak infaz ve iyileştirme rejimini saptamak.
b) Hükümlülerin kurumlara kabullerinden sonra kalacakları odaları belirlemek.
c) Kurumlarda kalmakta olan hükümlüleri gruplandırmak.
ç) Hükümlülerin kalmakta oldukları odaları değiştirmek.
d) Hükümlülerin bireysel olarak, psiko-sosyal yardım servisince hazırlanan iyileştirme programlarına uyumunu ve sonuçlarını değerlendirmek.
e) İyileştirme programları kapsamında spor alanları, çok amaçlı salon, kütüphane ve iş atölyelerinden yararlanma gibi faaliyetlere katılabilecek durumdaki hükümlüler ile kurumun iç hizmetlerinde çalıştırılacak hükümlülerin belirlenmesi ile ilgili karar almak.
f) Tehlikeli hâli bulunan ya da örgüt mensubu olan hükümlülerle ilgili olarak, telefon görüşmeleri ile radyo, televizyon yayınları ve internet olanaklarından yararlanma hakkının kısıtlanmasına karar vermek.
g) Açık kurumlar ile eğitimevlerinde bulunan hükümlülerden; kurum dışındaki eğitim, ağaçlandırma, çevre düzenlemesi ve temizliği, doğal afet sonrası yardım, tiyatro çalışmaları gibi sosyal, kültürel ve sportif etkinliklere katılacak hükümlülerin, kurum dışına çıkabilmeleri için karar almak.
ğ) Açık kurumlarda ve eğitimevlerinde kalan hükümlülerin, oda ve eklentilerinde bulundurabilecekleri eşyaların cinsleri ve miktarlarını belirlemek.
h) Koşullu salıvermeye ve uygulanacak infaz rejimine esas teşkil edecek iyi hâl kararını almak. (10 Yıl altı suçlar ile terör, örgüt kurmak, yönetmek ve örgüte üye olmak suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ve uyuşturucu ve veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından mahkum olanlar hariç)
ı) Hükümlüleri, tutum ve davranışlarına göre ödüllendirmek.
i) Mevzuatla verilen diğer görevleri yerine getirmek.

01 Ocak 2021 tarihinden itibaren gözlem kararları, gelişim değerlendirme kararlarını alarak, özel kurula hükümlünün kurum içindeki tutum ve davranışı hakkında ön bir hazırlık yapar.

Özel Kurul (İdare ve Gözlem Kurulu 5275 sayılı kanunun 89/3. Maddesi kapsamında oluşturulan):
On yıl üzeri adli suçlar;
Terör Suçları,
Örgüt Kurmak, yönetmek ve örgüte üye olmak suçları,
Örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar
Kasten Öldürme suçları,
Cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar,
Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından

Hükümlü içtimalı (toplama kararı) ceza infaz ediyorsa, yukarıda belirtilen bir suçtan dahi cezası olsa bile özel kurulun görev alanına giriyor.

Özel Kurul yukarıda belirtilen suçlardan hükümlü olanlar hakkında;
Kapalı ceza infaz kurumundan açık ceza infaz kurumuna nakil talebi,
Açık ceza infaz kurumundan denetimli serbestlik ile cezasının infazı talebini,
Kapalı ceza infaz kurumu ve açık ceza infaz kurumu hükümlüsünün koşullu salıverilmesi hakkında; İyi hal kararları hakkında karar verir. (adalet.tv / özel haber)

Özel kurul, ilgili kurumun toplantı odasında toplanarak, hükümlü hakkında idare ve gözlem kurulu sekretaryası (İnfaz kalemi personeli) tarafından suçu, disiplini hakkında bilgi verir. İlgili kurumun İyileştirmeden Sorumlu 2. Müdür, Psiko-Sosyal Servis, Eğitim ve Öğretim Servisi ve Güvenlik ve Gözetim Servisinin görüşlerini belirtir. Kurul üyeleri hükümlü hakkında görüşlerini belirtir. Kurul başkanı en son görüşünü belirtir. (Bunun olması başkanın Cumhuriyet Savcısı olduğu buda kurulun kararını etkileyebileceği düşünüldüğünde olumlu bir gelişme.) oy birliğiyle veya oy çokluğuyla karar verir.
Kurul olumsuz bir karar verdiği takdirde hükümlü hakkında yeniden 6 ay ve 1 yıl sonra tekrar karar değerlendirilmesi yönünde karar verebilir. Kurulun kararına karşı İnfaz hakimliklerine itiraz hakları mevcuttur. İnfaz hakimliğinin kararına karşı ağır ceza mahkemesi kararı. Hükümlü ağır ceza mahkemesi kararı da olumsuz ise karar tebliğ tarihi baz alınarak 30. Gün içerisinde Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yapabilir, Kurulun verdiği yararlar yargı denetime tabiidir.
Kurul hükümlü ile yüz yüze görüşme gerçekleştirebilecek olup soru sorabilecektir. (Ancak pandemi nedeniyle şu an için bu mümkün olmamaktadır)

Yeni sisteme geçişte kurumlarda yoğunluk birde işleyiş hakkında birtakım sıkıntılar olabilir. Kurumlarda yeni bir birimin kurulması öngörülüyorsa da şu ana kadar bunu gerçekleştiren kurumun mevcut olmadığı, bu işlemlerin şu an için infaz büroları tarafından yürütüldüğü ve yürütülmeye devam ettiği malum infaz birimlerinin işleyişi yoğun olduğu bu haliyle sistemde aksamalar ve birtakım sorunlar yaşandığı düşünülmektedir.
Adalet.tv olarak bu uygulamanın bir nevi ceza infaz kurumlarının dış görüşlere açılması yolunda olumlu bir gelişme olarak değerlendirmekteyiz, ancak dezavantajı ise kurul üyelerinin (dış üyeler) hükümlüyü tanımadan kısa süre içerisinde bir karar vermesi halinde nasıl sonuçlar doğuracağı merak edilmekte. Ceza infaz kurumları uzmanlarının görüşleri yine karar vermede etkili olabileceği görüşündeyiz. Yeni sistemin eski sistemden daha faydalı olacağı kanaati hakim durumda.

Ulusal basında “cezaevinden tahliye oldu cinayet işledi...” benzeri haberler vatandaşları derinden üzmekteydi, yeni sistem ile birlikte ceza infaz kurumlarında hükümlülerin ıslah olup olmadığı, tahliye olduktan sonra suç işleyip işlemeyeceği gibi hususlar titizlikle araştırılarak bu tarz olumsuz haberlerin önüne de geçilecektir. 2020 yılı içerisinde bu tarz haberler fazlasıyla ülke gündemimizi meşgul etmişti. Yeni değerlendirme sisteminin ülkemize ceza infaz kurumlarında görev yapan personele hükümlülere ve hükümlü yakınlarına hayırlı olmasını dileriz.
(adalet.tv / özel haber)